فضاپیمای سپیدهدم یا داون (Dawn) پس از یازده سال سفر در فضا به پایان ماموریتش نزدیک می‌شود. سپیدهدم در این سال‌ها با سیاره‌ی کوتوله‌ی سرس و سیارک وستا ملاقات کرد و تصاویر و اطلاعات ارزشمندی از این دو جرم کمربند سیارک‌های منظومه‌ی شمسی جمع‌آوری کرد.
Credit: NASA/JPL-Caltech
سوخت اصلی فضاپیمای سپیدهدم تا چند ماه دیگر به پایان خواهد رسید. بنابراین سپیدهدم دیگر امکان کنترل جهت و حفظ ارتباط با زمین را از دست خواهد داد. پیش‌بینی می‌شود این اتفاق در اواخر تابستان یا اوایل پاییز امسال رخ دهد. البته فضاپیمای سپیدهدم پس از اتمام سوخت و پایان ماموریتش در مدار سیاره‌ی کوتوله‌ی سرس باقی خواهد ماند.
سپیدهدم تنها فضاپیمایی است که در مدار دو جرم فضایی قرار گرفته است. این فضاپیما از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ و به مدت چهارده ماه در مداری به دور سیارک وستا در گردش بود و از سطح تا هسته‌ی این سیارک را بررسی کرد. پس از آن سپیدهدم از مدار وستا خارج شد و مسیر سیاره‌ی کوتوله‌ی سرس را در پیش گرفت و از سال ۲۰۱۵ تا کنون مشغول کاوش این سیاره‌ی کوتوله است.
یکی از مهم‌ترین اکتشافات فضاپیمای سپیدهدم مشاهده‌ی نقاط درخشان و سفیدی بود که در بعضی مناطق سرس به چشم می‌آمدند. بررسی‌های بعدی نشان داد این نقاط درخشان رسوبات نمکی تشکیل‌شده از سدیم کربنات و آمونیوم کلورید هستند که به گونه‌ای راه خود را از درون یا زیر پوسته به سطح سرس پیدا کرده‌اند.
بخشی از موفقیت فضاپیمای سپیدهدم مدیون پیشران یونی این فضاپیماست. البته سپیدهدم اولین فضاپیمایی نبود که از این سوخت برای سفر در فضا استفاده می‌کرد اما توانست برخی از محدودیت‌های پیشین در این رابطه را پشت سر بگذارد. تا جایی که به گفته‌ی Mark Rayman، یکی از مدیران این پروژه، ماموریت منحصر به فرد سپیدهدم در کاوش دو دنیای شگفت‌انگیز منظومه‌ی شمسی بدون استفاده از پیشران یونی ممکن نبود.
سپیدهدم در هفته‌های پایانی ماموریتش کماکان باعث شگفتی ما خواهد شد. این فضاپیما در هفته‌های پیش رو تصاویر بسیار نزدیکی را از فاصله‌ی ۳۵ کیلومتری سرس تهیه خواهد کرد.
علاوه بر این سپیدهدم با جمع‌آوری داده‌های مربوط به پرتوهای گاما، طیف‌‌های مرئی و فروسرخ و داده‌های گرانشی به کار خود ادامه خواهد داد. هدف این پژوهش‌ها درک تکامل سیاره‌ی کوتوله‌ی سرس و سنجش فرآیندهای زمین‌شناختی احتمالی آن است.
اولین نتایج پژوهش‌های اخیر دانشمندان بر روی داده‌های جدید سپیدهدم به زودی و در یک گردهمایی ارائه خواهد شد. در این پژوهش اطلاعات تازه‌ای درباره‌ی رابطه‌ی بین مواد تیره و روشن در سطح دهانه‌ی اوکاتر ارائه خواهد شد.
دانشمندان در تلاش‌اند تا با استفاده از داده‌های دقیق فضاپیمای داون فرضیه‌های خود درباره‌ی شکل‌گیری و تکامل دهانه‌ی اوکاتر را مورد آزمایش قرار دهند و آن‌ها را اصلاح کنند. یکی از مهم‌ترین موارد در دهانه‌ی اوکاتر بررسی دلیل ایجاد شدن نقاط روشن در این دهانه است.
Credits: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA/PSI
تصاویر جدید این فرضیه را تقویت می‌کنند که این منطقه از نظر زمین‌شناختی فعال است و از مواد زیرسطحی عمیق تغذیه می‌شود.
در هر صورت حتی با پایان کار سپیدهدم در ماه‌های آینده کار بر روی داده‌ها و تصاویر این فضاپیما ادامه خواهد داشت تا رازهای بیشتری از دنیاهای کوتوله‌ی منظومه‌ی شمسی برای بشر برملا شود.
از فروشگاه آسمان شب دیدن کنید
