سوژه‌های رصدی آسمان زمستان برای ابزارهای رصدی کوچک
قسمت چهارم
آسمان زمستان پر است از خوشه‌های ستاره‌ای و سحابی‌های پرنوری که به راحتی با یک تلسکوپ کوچک و یا دوربین دوچشمی دیده می‌شوند. از چندی پیش و در یک مجموعه مقاله سوژه‌های رصدی‌ای را معرفی می‌کنیم که می‌توان آن‌ها را با ابزارهای رصدی کوچک دید. بیشتر این سوژه‌ها با استفاده از تلسکوپ در آسمان شهرها هم قابل مشاهده‌اند اما بهتر است مکانی تاریک را برای این کار انتخاب کنید تا تجربهٔ رصدی بهتری داشته باشید.
بخش‌های قبلی این مجموعه مقالات را می‌توانید از طریق لینک‌های زیر ببینید. اکنون نیز چهار جرم دیگر را بررسی می‌کنیم که از سوژه‌های جذاب آسمان زمستان هستند.
NGC1647 و NGC1746
صورت فلکی ثور علاوه بر دو خوشهٔ معروف پروین و قلائص از چند جرم دیگر نیز میزبانی می‌کند که کمتر شناخته شده‌اند اما رصدشان کار مشکلی نیست. خوشه‌های ستاره‌ای NGC1647 و NGC1746 جزء این دسته از اجرام‌اند که از دریچهٔ دوربین‌های دوچشمی هم قابل مشاهده‌اند.
NGC1647 از قدر ۶/۴ می‌درخشد و در نزدیکی ستارهٔ دبران، پرنورترین ستارهٔ صورت فلکی ثور، قرار دارد. این خوشهٔ ستاره‌ای اندازهٔ ظاهری گسترده‌ای دارد و قطر آن در آسمان بیش از قطر ماه کامل است. بنابراین استفاده از دوربین‌های دوچشمی برای رصد آن می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. این خوشهٔ ستاره‌ای را ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۴ میلادی کشف کرد.
کمی آن‌سوتر یک خوشهٔ ستاره‌ای دیگر به نام NGC1746 جای گرفته است. NGC1746 از قدر ۶/۱ می‌درخشد و گستردگی آن در آسمان ۴۰ دقیقهٔ قوسی، یعنی بیشتر از قرص ماه کامل، است.
پیشتر گمان می‌شد NGC1746 یک خوشهٔ ستاره‌ای باز است اما مطالعاتی که به تازگی انجام شده است نشان می‌دهند که این جرم در واقع آرایشی تصادفی از ستاره‌هاست.
خوشهٔ کندوی عسل
خوشهٔ ستاره‌ای باز کندوی عسل یا M44 یکی از پرنورترین اجرام غیرستاره‌ای آسمان است که به راحتی درآسمان‌های تاریک با چشم غیرمسلح دیده می‌شود. M44 که از قدر ۳/۷ می‌درخشد و گستردگی ظاهری آن ۱/۵ درجه‌ی قوسی است. این اجتماع ستاره‌ای در صورت فلکی خرچنگ یا سرطان جای گرفته است.
ثبت خوشهٔ کندوی عسل در متون تاریخی به حدود دو هزار سال پیش برمی‌گردد. گالیله نیز اولین کسی بود که این خوشه را در سال ۱۶۰۹ با تلسکوپ رصد کرد و توانست ۴۰ ستارهٔ M44 را تفکیک کند.
با توجه به گستردگی ظاهری M44 در آسمان بهترین ابزار برای رصد این جرم دوربین‌های دوچشمی یا تلسکوپ‌های کوچک است.
از آن جا که M44 در نزدیکی محدودهٔ حرکت ماه و سیارات، یعنی منطقه‌البروج، قرار دارد، هرازچندگاهی می‌توان مناظر زیبایی را از همنشینی آن با ماه و سیارات نظاره کرد.
خوشهٔ ستاره‌ای M67
M67 یکی از پیرترین خوشه‌های ستاره‌ای باز آسمان است که در صورت فلکی خرچنگ قرار دارد. برآورد اخترشناسان از سن این خوشه چیزی بین ۳/۲ تا ۵ میلیارد سال است. سن زیاد M67 سبب شده تا در آن بتوان انواع مختلفی از ستاره‌ها را دید. از ستاره‌های خورشیدمانند گرفته تا غول‌های سرخ و کوتوله‌های سفید. برای درک بهتر سن بالای M67 جالب است بدانید خوشهٔ ستاره‌ای کندوی عسل ۶۰۰ میلیون سال و خوشهٔ پروین تنها ۱۰۰ میلیون سال عمر دارد.
M67 از قدر ۶/۱ می‌درخشد و در مرز رویت با چشم غیرمسلح قرار دارد. اندازه‌ی ظاهری این خوشه برابر با قرص ماه کامل (۳۰ دقیقه قوسی) است و با استفاده از دوربین‌های دوچشمی می‌توان آن را به راحتی رصد کرد. با تلسکوپ نماهای جذاب‌تری نمایان خواهد شد و خواهید توانست ستاره‌های تفکیک‌شدهٔ این خوشه را مشاهده کنید.